W ostatnich latach jednym z najpoważniejszych zagrożeń związanych z nowymi technologiami staje się nadużywanie urządzeń ekranowych. Coraz częściej diagnozowane są przypadki regularnego uzależnienia od sieci u coraz młodszych dzieci.
Używanie urządzeń cyfrowych, zwłaszcza z małymi ekranami (takich jak tablety czy smartfony) może mieć negatywny wpływ na rozwój małych dzieci. Dlatego specjaliści z Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego rekomendują, aby dzieci do 2 roku życia nie używały żadnych urządzeń cyfrowych.
Nadużywanie ekranów jest szkodliwe dla wzroku, może obniżać jakość snu, negatywnie wpływa na rozwój mózgu i rozwój mięśni dłoni. Urządzenia ekranowe emitują niebieskie światło, które wpływa negatywnie na zasypianie. Dziecko pobudzone blaskiem ekranu, kolorami, tłem dźwiękowym gier i szybkozmienną akcją w świecie online ma kłopoty z zaśnięciem, budzi się w nocy, przez co w dzień ma obniżoną koncentrację, jest przemęczone, zmniejsza się jego odporność.
Zbyt długie ogniskowanie wzroku na monitorze/ekranie prowadzi do zaburzeń widzenia; wielogodzinne wpatrywanie się w pobliski obiekt, powiązane często z za rzadkim mruganiem, to droga do krótkowzroczności.
Wady postawy, które stwierdza się u 90% polskich dzieci. Zbyt duża ilość czasu w pozycji siedzącej oraz niedostateczna aktywność ruchowa wpływają na nieprawidłowości kształtowania się układu kostnego i osłabiają mięśnie głębokie.
Ekrany są coraz bardziej obecne w naszych domach. Zdarza się, że używamy ich nadmiernie i ze szkodą zarówno dla relacji rodzinnych, jak i zdrowia domowników. Problem dotyczy nie tylko dzieci, ale też rodziców.
Szanowni Rodzice,
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę wystartowała z kampanią społeczną promującą cyfrową higienę i bezpieczny rozwój dzieci. Kampania „Blisko telefonu – daleko od dziecka” skierowana jest do rodziców dzieci do 6 roku życia i zwraca uwagę na negatywny wpływ korzystania przez rodziców z telefonów w obecności dziecka.
W ramach kampanii powstał szereg materiałów edukacyjnych w tym: grafiki z przekazami kampanii, podcasty z ekspertami, porady dla rodziców. A wszystko to umieszczone na stronie: DomoweZasadyEkranowe.fdds.pl
Dzięki kampanii rodzice dzieci mają szansę dowiedzieć się:
- dlaczego korzystanie przez rodzica z telefonu przy dziecku ma negatywny wpływ na jego rozwój,
- dlaczego warto ograniczać czas przy telefonie przy dziecku,
- jak ograniczać ten czas przy dziecku,
- jak rozpoznawać, że nadużywa się ekranów przy dziecku.
W związku z tym, że jest to ważny temat, zwracamy się do Państwa z ogromną prośbą o zapoznanie się z kampanią. Dołączamy link do komunikatów na profilach społecznościowych fundacji:
https://www.facebook.com/DajemyDzieciomSile/posts
/pfbid0rb95QBvWrZZYb6CekjnC9UHoUeJqsZDa2une2MxR6brdoVqm3ZfMNy3TTcfanCER
Urządzenia ekranowe używane świadomie i z umiarem mogą stanowić atrakcyjny element życia dzieci i młodzieży oraz życia rodzinnego. Jednak nadmiar ekranów może mieć negatywny wpływ na rozwój i zdrowie dzieci oraz na relacje rodzinne. Dlatego ważne, żebyśmy kontrolowali korzystanie z ekranów w domu.
Z badań wynika, że czynnikiem chroniącym dzieci przed nadużywaniem urządzeń ekranowych jest dobrze zbudowana relacja z rodzicami oraz uważność i zainteresowanie rodziców tym, co w życiu dziecka dzieje się i co jest dla niego ważne. Zbudowanie tej relacji nie jest łatwe w świecie zdominowany przez ekrany. Pomóc może w tym rodzinny plan dotyczący korzystania z mediów elektronicznych, który powinien być wdrożony już od pierwszych lat życia dziecka i dotyczyć całej rodziny. Rodzice w tej kwestii powinni wykazać się dużą uważnością i konsekwencją, gdyż swoimi postawami modelują zachowania u dzieci i jeśli sami nie ograniczą dostępu do sieci, nie będą dla swoich podopiecznych wiarygodni.
Domowe Zasady Ekranowe
Domowe Zasady Ekranowe to zbiór reguł dotyczących sposobów korzystania z urządzeń ekranowych. Zasady te obowiązują wszystkich członków rodziny – dzieci i rodziców. Wspólne opracowanie Domowych Zasad Ekranowych nie tylko wpływa na kształtowanie się właściwych nawyków, lecz także uczy odpowiedzialności za swoje zachowania, rozwija umiejętności współpracy oraz dostosowania się do norm społecznych. Tak jak zasady dotyczące innych obszarów wychowania dziecka, jasne i zrozumiałe dla wszystkich Domowe Zasady Ekranowe porządkują sferę korzystania z nowych technologii i budują poczucie bezpieczeństwa u najmłodszych. Zadbajmy zatem o to, aby wszyscy członkowie rodziny mogli zaangażować się w tworzenie zasad dotyczących korzystania z urządzeń ekranowych w domu.
Domowe Zasady Ekranowe najlepiej wprowadzić, kiedy dzieci zaczynają korzystać z urządzeń elektronicznych i mogą rozpocząć swoją przygodę z nimi od zapoznania się z właściwymi sposobami ich używania. W domach, w których rodzice nie wymagali wcześniej stosowania się do określonych zasad lub zasady te nie były jasno określone i skutecznie egzekwowane, wprowadzenie ich może wymagać większego nakładu pracy i zaangażowania się całej rodziny. Warto podkreślić, że za konsekwentne czuwanie nad tym, aby wspólnie wypracowane zasady były stosowane w życiu codziennym, odpowiadają rodzice.
Dzieci, które spędzają większość czasu przed ekranem, mogą mieć różne braki w zakresie kompetencji społecznych i przez to doświadczać różnych trudności w kontaktach z rówieśnikami. Zabawki elektroniczne odcinają dziecko od życia społecznego rodziny i zamykają je w nierealnym świecie. Występujące w grach postaci i efekty grozy mogą wywołać nadmierne pobudzenie, nerwowość i lękliwość dziecka. Dziecko może reagować agresją i lękiem na niemożność skorzystania z urządzenia lub próbę odebrania urządzenia przez rodziców lub opiekunów. Zamykanie się w kręgu wirtualnych przeżyć ogranicza rozwojowo: pozbawia treningu komunikacji, rozwiązywania realnych problemów, radzenia sobie z emocjami własnymi i innych osób, ogranicza rozwój mowy; w dodatku towarzyszy mu często stałe obniżenie nastroju i samooceny dziecka. Oferowanie dziecku urządzeń ekranowych w sytuacji, gdy przeżywa ono trudne emocje, sprawia, że dziecko nie ma szansy uczyć się wyrażać je i rozładowywać w sytuacji bliskości z drugim człowiekiem. Zamiast tego tłumi swoje emocje, co wywiera negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne.
Korzystanie z cyfrowej technologii przez dzieci poniżej 3 roku życia, nie przynosi im żadnych korzyści edukacyjnych, a wręcz wpływa szkodliwie na ich rozwój. Małe dzieci nie powinny oglądać bajek, jednak nie ukrywajmy, większość rodziców korzysta z rozwiązania „włączę bajkę”, „pójdziemy do kina, bo jest weekend”. Nie możemy na to pozwalać dziecku codziennie, a już na pewno – kilka godzin dziennie. Przede wszystkim dlatego, że powinno Was zastanowić, czy to jest zgodne z naturalnym rozwojem dziecka, ze jest ono w stanie siedzieć kilka godzin w bezruchu, a ruchome obrazy, czyli bajki unieruchamiają dzieci. W ten sposób blokujemy prawidłowy rozwój dziecka. Prawidłowy jest wtedy, kiedy dziecko się rusza, nie jest normą, żeby przedszkolak kilka godzin siedział nieruchomo to nie jest oznaka, że macie cudowne i grzeczne dziecko, tylko, że właśnie blokujecie jego prawidłowy rozwój.
Urządzenia cyfrowe wpływają także na pogorszenie jakości snu dziecka, dlatego eksperci radzą, aby nie dawać dzieciom tego typu urządzeń na co najmniej godzinę przez snem i nie korzystać z nich w sypialni. Dziecko, które poznaje świat poprzez nowoczesne technologie ma również mniejszą potrzebę obcowania z innymi ludźmi, ponieważ świat wirtualny wydaje się być dla niego o wiele bardziej atrakcyjny.
Korzystanie z urządzeń cyfrowych przez dzieci powinno się odbywać razem z rodzicem lub opiekunem, a nie zamiast niego. Jeśli rodzic jest obecny, może zareagować, wyjaśnić, przywołać wydarzenia czy przygody, które lepiej obrazują to, co się właśnie wydarzyło w bajce czy grze.
Jeśli wybieracie bajki – wybierzcie te:
- w których jest dużo ładnych piosenek,
- w których bohaterowie zwracają się do siebie zdaniami,
- w których nie ma przemocy.
Nie ma, co wierzyć, że bajki mają moc edukacyjną, ze uczą rozwiązywać problemy. Bajki pomagają rodzicom w znalezieniu czasu na wykonanie czynności w domu, albo chwili wytchnienia od dziecka, ale dzieciom nie dają zbyt wiele…
Jeśli jednak chcecie sprawić, żeby oglądanie bajki miało maleńki sens, zadajcie po niej pytanie:
- Kto Ci się najbardziej podoba w tej bajce?
- Jak się skończyła ta historia?
Warto rozmawiać z dziećmi na temat tego, co oglądają, jeśli wybieracie taką formę aktywności ale pamiętajcie – nie za często.
Wspólny czas to najprostszy, dostępny dla nas wszystkich sposób, żeby budować bliską relację z naszym dzieckiem. Rodzice są wzorcami do naśladowania dla swoich dzieci, zwłaszcza gdy są one jeszcze w wieku przedszkolnym. Telefon rozprasza, potrafi oddzielać nas od dziecka, sprawia, że nie zauważamy sygnałów, które nam wysyła, obniża jakość i ilość interakcji pomiędzy rodzicem a dzieckiem. Zatem obserwowanie przez dziecko, jak rodzic korzysta z urządzeń, jak wchodzi z nimi w interakcje (rozmawia, śmieje się), będzie przekładało się na zainteresowanie ze strony dziecka. Dlatego warto przyglądać się sobie i swoim nawykom związanym z korzystaniem z telefonów i innych urządzeń ekranowych w obecności dziecka. Dbając o jakość relacji zmniejszamy ryzyko, że dziecko będzie uciekać w wirtualny świat.
Zachęcamy do refleksji na temat roli ekranów w naszym domu z uwzględnieniem potrzeb wszystkich domowników – czy nie korzystamy z nich nadmiernie, czy dbamy o dostęp dzieci jedynie do pozytywnych i bezpiecznych treści, czy zapewniamy dzieciom odpowiednią dawkę snu, ruchu, kontaktów rodzinnych i rówieśniczych.
Opracowała: Joanna Szarota-Zając
Literatura:
Agnieszka Pilichowska, Dziecko w grze „Bliżej Przedszkola” nr 10.253/2022
Magdalena Rowicka, Używanie mediów elektronicznych przez dzieci w wieku przedszkolnym – najważniejsze zalecenia dla rodziców
A. McCready, Dziecko, czy muszę ci to jeszcze raz powtarzać?, Warszawa 2012
Artykuł opracowany na podstawie informacji zawartych na stronach:
https://www.domowezasadyekranowe.fdds.pl
https://pierwszekroki.net/o-kampanii/podstawowe-informacje-o-kampanii/