Takie połączenie nie tylko wspiera zdrowie fizyczne, ale również koi nerwy, redukuje napięcie emocjonalne i poprawia nastrój. Co więcej, ma ogromne znaczenie dla harmonijnego rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. Właśnie dlatego aktywność na świeżym powietrzu powinna być nieodłącznym elementem codziennego planu dnia w każdej rodzinie i placówce wychowania przedszkolnego.
Dobroczynna moc natury
Od lat mówi się o dobroczynnym wpływie kontaktu z naturą na zdrowie i samopoczucie człowieka. W dobie coraz większej popularności zdrowego stylu życia, media coraz częściej podkreślają znaczenie przebywania w środowisku naturalnym. Ten trend znajduje praktyczne zastosowanie także w edukacji przedszkolnej. Wychowanie dzieci w duchu bliskości z naturą staje się nie tylko modą, ale przede wszystkim koniecznością wynikającą z potrzeb rozwojowych dziecka.
Naturalna aktywność fizyczna dzieci, realizowana poprzez zabawę, wpływa korzystnie na rozwój motoryki, koordynacji i ogólnej sprawności fizycznej. Co więcej, wspomaga także rozwój emocjonalny i społeczny.
Spacery – coś więcej niż tylko przechadzka
Wśród aktywności na świeżym powietrzu szczególne miejsce zajmują spacery. To coś więcej niż zwykła przechadzka – to edukacyjna podróż, która uczy i rozwija na wielu płaszczyznach. Podczas spacerów dzieci:
- rozwijają motorykę dużą i uczą się panowania nad własnym ciałem,
- nabywają umiejętności społeczne, takie jak chodzenie w parach, zachowanie w grupie czy odpowiedzialność za kolegów i koleżanki,
- poznają swoje najbliższe otoczenie, ucząc się obserwacji i wnioskowania,
- zdobywają wiedzę przyrodniczą w praktyczny, angażujący sposób.
Spacer w parku, lesie czy ogrodzie przedszkolnym pozwala dzieciom doświadczyć cykliczności przyrody, zrozumieć zmiany pór roku, rozpoznawać rośliny i zwierzęta.
Świeże powietrze – przestrzeń do swobodnej aktywności
Nie można zapominać, że świeże powietrze stwarza idealne warunki do swobodnej, nieskrępowanej aktywności. W naturalnym otoczeniu dzieci mają więcej miejsca, mogą się wybiegać, wspinać, kopać, biegać czy skakać – realizując w ten sposób swoje naturalne potrzeby ruchowe. Taka aktywność ma działanie relaksujące, redukuje stres i napięcie, a także pozytywnie wpływa na sen, apetyt i ogólne samopoczucie dziecka.
Spacer – codzienny rytuał pełen wartości edukacyjnych i wychowawczych
Spacer to jedna z najprostszych, a zarazem najcenniejszych form aktywności, jaką możemy zaproponować dziecku. Choć wydaje się codzienną, rutynową czynnością, w rzeczywistości stymuluje niemal wszystkie obszary rozwoju dziecka, oferując ogromny potencjał edukacyjny, wychowawczy i terapeutyczny.
Spacer jako narzędzie wszechstronnego rozwoju
Podczas spacerów dzieci nie tylko rozwijają swoją sprawność fizyczną, ale również zdobywają nowe doświadczenia sensoryczne i poznawcze. Dotykają, obserwują, słuchają, wąchają – ich zmysły są nieustannie aktywizowane, co wpływa pozytywnie na integrację sensoryczną, tak istotną w prawidłowym rozwoju. Spacery wspierają także rozwój mowy – każde nowe zjawisko, które dzieci zobaczą lub przeżyją, może stać się tematem rozmowy, pytania lub opowieści.
Podczas codziennego spaceru dziecko:
- rozwija ciekawość świata, ucząc się poprzez obserwację i bezpośrednie doświadczanie,
- poszerza wiedzę przyrodniczą, ucząc się rozpoznawać rośliny, zwierzęta i zjawiska atmosferyczne,
- ćwiczy koncentrację i uważność, zauważając zmiany w otoczeniu,
- rozwija poczucie estetyki i harmonii, podziwiając kolory liści, kształty chmur czy fakturę kory drzew,
- kształtuje postawy proekologiczne, ucząc się troski o przyrodę i jej zasoby.
Dla nauczycieli i rodziców spacer to doskonała okazja do wykorzystania naturalnych sytuacji dydaktycznych. Nie trzeba specjalnych pomocy czy rekwizytów – to otaczający świat staje się przestrzenią do nauki i wychowania.
Spacer jako lekcja życia
Dzięki spacerom dzieci uczą się również zasad bezpieczeństwa, współpracy w grupie, dyscypliny i odpowiedzialności. Wspólne wyjścia uczą szacunku do innych, cierpliwości (bo trzeba poczekać na kolegę), orientacji w terenie oraz zdolności przestrzegania ustalonych zasad. Co ważne, regularne przebywanie na zewnątrz ma wpływ na odporność organizmu dziecka. Dzieci hartują się, uczą się funkcjonowania w różnych warunkach atmosferycznych – uczą się, że nie każda chmurka to powód do rezygnacji z aktywności.
Przyroda jako naturalna sala lekcyjna
Spacerowanie w rytmie pór roku pozwala dziecku nie tylko zrozumieć cykliczność przyrody, ale także uczy szacunku do świata, którego jest częścią. Zmieniające się barwy, zapachy, dźwięki i temperatury budzą w dziecku wrażliwość estetyczną i emocjonalną. To z tej codziennej bliskości z naturą rodzi się miłość do środowiska i chęć jego ochrony.
Wartość, której nie sposób przecenić
Warto pamiętać, że spacer to coś więcej niż fizyczna aktywność. To czas na rozmowę, obserwację, refleksję, a czasem po prostu na bycie „tu i teraz”. To również moment, w którym dziecko ma szansę wyciszyć się, oderwać od nadmiaru bodźców, których nie brakuje we współczesnym świecie – nawet w przedszkolu.
Każda pogoda może być dobra na spacer – wystarczy odpowiedni ubiór i pozytywne nastawienie. Co więcej, regularne spacery są nieocenioną pomocą w pracy wychowawczej i dydaktycznej. Nauczyciele i rodzice, którzy w pełni wykorzystują ich potencjał, zyskują skuteczne narzędzie wspierania dziecka na jego drodze ku pełnemu, harmonijnemu rozwojowi. W tym bogatym wachlarzu korzyści płynących z codziennego spacerowania każdy znajdzie coś dla siebie – pedagog odkryje nowe możliwości pracy z grupą, rodzic znajdzie czas na wspólne rozmowy i budowanie relacji, a dziecko – przestrzeń do swobodnego rozwoju, zabawy i radości poznawania świata.
Spacer – naturalna przestrzeń rozwoju i wychowania dziecka
W codziennym, z pozoru prostym spacerze, kryje się ogromny potencjał edukacyjny, wychowawczy i rozwojowy. To nie tylko forma aktywności fizycznej – to także okazja do kształtowania samodzielności, budowania odporności, rozwijania kompetencji społecznych i moralnych oraz wspierania procesów poznawczych i emocjonalnych. Spacer staje się więc nieodłącznym, a wręcz niezbędnym elementem dnia.
Trening samodzielności i sprawności manualnej
Każde wyjście na zewnątrz poprzedza proces przygotowań – i to właśnie on jest doskonałą okazją do kształtowania u dzieci umiejętności samoobsługowych. Wybór odpowiedniego ubrania w zależności od pogody, samodzielne zakładanie kurtek, czapek, szalików, wkładanie i wiązanie butów czy zapinanie guzików i zamków to codzienne ćwiczenia w samodzielności, planowaniu i podejmowaniu decyzji. Te pozornie proste czynności mają ogromne znaczenie – wspierają rozwój małej motoryki, która przekłada się bezpośrednio na zdolności grafomotoryczne, niezbędne w nauce pisania. Dzięki temu dziecko rozwija sprawność rąk, koordynację wzrokowo-ruchową oraz precyzję ruchów.
Społeczne i emocjonalne korzyści spacerów
Spacer to nie tylko czas dla ciała, ale również przestrzeń dla relacji i emocji. Wspólne wyjścia w grupie uczą współpracy, cierpliwości, kompromisu oraz odpowiedzialności za innych. Dzieci uczą się, że czasem trzeba dostosować się do decyzji grupy, zaakceptować wolę większości i pogodzić się z sytuacjami, na które nie mają wpływu. To lekcja demokracji w praktyce, a także cenny trening emocjonalny – dzieci uczą się radzić sobie z frustracją, złością czy smutkiem. Poprzez takie doświadczenia kształtują się postawy społeczne: empatia, szacunek dla innych, gotowość do pomocy czy troska o dobro wspólne. Spacer staje się więc nieformalną, ale bardzo skuteczną formą wychowania społecznego i emocjonalnego.
Spacer jako inwestycja w zdrowie
Jedną z najbardziej oczywistych, ale i fundamentalnych korzyści spacerów jest ich wpływ na zdrowie fizyczne dziecka. Regularne przebywanie na świeżym powietrzu:
- hartuje organizm i zwiększa odporność na infekcje,
- zmniejsza podatność na wirusy i bakterie,
- poprawia ogólną kondycję i wydolność organizmu,
- rozwija motorykę dużą, czyli zdolności związane z ruchem całego ciała,
- wzmacnia świadomość ciała i umiejętność jego kontroli,
- wspiera integrację sensoryczną, czyli właściwe przetwarzanie bodźców zmysłowych.
Dzieci, które regularnie spacerują i aktywnie spędzają czas na świeżym powietrzu, są zazwyczaj bardziej odporne, rzadziej chorują, lepiej śpią i mają lepsze samopoczucie.
Kształtowanie postaw moralnych i ekologicznych
Podczas spacerów dzieci obserwują nie tylko przyrodę, ale też relacje międzyludzkie i zachowania społeczne. To okazja do rozmów o tym, co dobre, a co złe, co właściwe, a co nieakceptowalne. Tego rodzaju rozmowy i obserwacje wzmacniają proces wychowania moralnego – dzieci uczą się rozpoznawania wartości, reagowania na niesprawiedliwość czy zauważania potrzeb innych. Wędrówki w otoczeniu przyrody sprzyjają też rozwijaniu wrażliwości estetycznej – dzieci dostrzegają piękno natury, uczą się je szanować i chronić. Z czasem rodzi się w nich poczucie odpowiedzialności za środowisko i chęć działania na jego rzecz. Tak kształtowana postawa ekologiczna nie jest efektem suchej teorii, ale doświadczeń, emocji i realnego kontaktu z przyrodą.
Aktywność fizyczna na co dzień – małe wybory, wielkie korzyści
Współczesny świat daje nam ogromne możliwości w zakresie organizowania dzieciom codziennej aktywności fizycznej – wystarczy tylko odrobina chęci i świadomych wyborów. Co ważne, nie musimy od razu planować wielkich przedsięwzięć czy kosztownych atrakcji. Wystarczy zacząć od małych, prostych kroków, które z czasem mogą przerodzić się w zdrowe nawyki na całe życie – zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.
Podsumowanie
Regularne spacery, nawet krótkie, to inwestycja w przyszłość dziecka – jego zdrowie, kompetencje, odporność i wartości. Codzienna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu to nie luksus – to konieczność, szczególnie w wychowaniu przedszkolnym. Wspiera ona rozwój fizyczny, emocjonalny i społeczny, uczy uważności i bliskości z naturą, a przy tym daje dzieciom mnóstwo radości. Każdy spacer, każda zabawa na podwórku to krok w stronę zdrowego, szczęśliwego dzieciństwa. Dlatego warto dbać o to, by kontakt z przyrodą i ruch były stałym elementem każdego dnia – niezależnie od pogody i pory roku. Nie trzeba wiele, by aktywność fizyczna stała się naturalnym elementem każdego dnia – wystarczą dobre chęci, otwartość i gotowość do zmiany małych codziennych nawyków. Spacer, zabawa w ogrodzie lub parku, wyjście na plac zabaw lub boisko mogą mieć większe znaczenie niż najbardziej zaawansowane zabawki edukacyjne.
Wspierając codzienną aktywność dziecka, nie tylko dbamy o jego zdrowie i rozwój, ale też budujemy fundamenty świadomego, aktywnego życia w przyszłości. A wszystko zaczyna się od jednego kroku – najlepiej na świeżym powietrzu.
Opracowanie: Joanna Szarota-Zając
Literatura:
Chauvel D. P., „Środowisko w wychowaniu przedszkolnym”, Warszawa 2000.
„Spacer potrzebny jak powietrze”/ Klaudia Marzec // „Bliżej Przedszkola 2024, nr 1, s.5-7
„Zadania nauczyciela i przedszkola w rozwijaniu współuczestnictwa rodziców w procesie edukacji dzieci / Maria Mendel // „Bliżej przedszkola” 2013, nr 1
„Poznajemy środowisko”/Beata Bielska // „Bliżej Przedszkola” Maj 2011