Badania prowadzone w Katedrze Logopedii i Zaburzeń Rozwoju jednoznacznie wskazały, że dzieci w okresie niemowlęcym poddane stymulacji wysokimi technologiami, przejawiają wiele niepokojących zachowań, które wskazują na:
– zwolnienie przebiegu rozwoju intelektualnego
– opóźnienia lub brak nabywania systemu językowego
– opóźnienie rozwoju zabawy i kształtowania się umiejętności społecznych
– obniżoną sprawność motoryczną
U niemowląt od 4. do 12. miesiąca życia można dostrzec następujące niepokojące zachowania:
– brak koncentracji na twarzy dorosłego
– brak uśmiechu na widok znanej osoby
– brak gaworzenia
– brak wsłuchiwania się w głos dorosłego
– brak gestów społecznych
– spowolniony rozwój dużej i małej motoryki
Z badań przeprowadzonych przez prof. Jagodę Cieszyńską wynika, że u niemowląt wzbudzenie zainteresowania nową zabawką powoduje intensywne ruchy nóg, obręczy barkowej, głowy i oczu. Natomiast podczas śledzenia obrazu telewizyjnego dziecko jest całkowicie nieruchome, przestaje także reagować na głos rodziców.
Niemowlęta uspokajają się, patrząc na ekran telewizora lub komputera, ponieważ zgodnie z ich etapem rozwojowym – śledzą ruch przedmiotu. Niestety, akt poznania nie dokonuje się w pełnym wymiarze, bo przedmioty z telewizora są poza rzeczywistym zasięgiem dziecka, a więc nie da się ich dotknąć (rękami, ustami, językiem).
Obraz, który porusza się na płaskim ekranie odbiornika, buduje w umyśle małego dziecka fałszywe ścieżki poznawania świata.
Płaskie obrazy nie tworzą reprezentacji przedmiotów istniejących w rzeczywistości, bo uniemożliwiają dostrzeżenie przez dziecko głębi. To z kolei w znacznym stopniu utrudnia rozwój manipulacji specyficznej, co ma znaczący wpływ na późniejszą naukę pisania.
Małe dzieci oglądające telewizję od kilkudziesięciu minut do kilku godzin dziennie charakteryzują się:
– stanem ciągłego rozkojarzenia, rozproszenia uwagi
– sporadycznymi reakcjami na własne imię
– opóźnieniem lub całkowitym brakiem rozwoju mowy
– niechęcią do słuchania czytanych tekstów lub oglądania obrazków statycznych (np. ilustracji w książeczkach)
– brakiem wspólnego pola uwagi
– brakiem gestu wskazywania palcem
Z czasem zaburzenia dzieci narażonych na stymulację wysokimi technologiami pogłębiają się. U dzieci tych zaobserwować można:
– trudności lub całkowity brak rozumienia poleceń
– komunikowanie się za pomocą krzyku lub płaczu
– brak zainteresowania książkami, obrazkami statycznymi
– brak respektowania reguł społecznych
– trudności w kontaktach w grupie rówieśniczej
– niepełne rozumienie języka
– zaburzenia koncentracji, nerwowość, nadpobudliwość, agresywność, brak kontroli nad negatywnymi emocjami
– przemęczenie związane z szybko zmieniającymi się i migoczącymi obrazami
– zaburzenia snu (płacz, krzyk)
– zaburzenia odżywiania
Media, zwłaszcza wizualne, przez nadmierną stymulację prawej półkuli mózgu, zwalniają lub nawet hamują rozwój lewej półkuli, która odpowiedzialna jest za uczenie się języka mówionego i pisanego. Jednocześnie zwiększone wydzielanie się dopaminy podczas gier komputerowych prowadzi do uzależnienia, a w przypadku niektórych diagnozowanych małych dzieci, poddanych nadmiernej stymulacji zaawansowanymi technologiami, mówi się nawet o tzw. „autyzmie telewizyjnym”.
Umysł małego dziecka narażony na kontakt z nowoczesnymi technologiami koncentruje się na nowych, związanych z nimi zadaniach, a tym samym odsuwa od podstawowych umiejętności społecznych, takich jak: nawiązywanie i utrzymywanie relacji z innymi ludźmi, odczytywanie wyrazu twarzy, rozpoznawanie emocji, wykazywanie empatii czy wspólne spędzanie czasu i tworzenie bliskich więzi.
Zamiast narażać dzieci na zgubne skutki nadmiernej stymulacji wysokimi technologiami, sugerujemy, by zachęcać je do spontanicznej zabawy – w pojedynkę lub z innymi dziećmi – dzięki której stale będą rozwijać swoją wyobraźnię i kreatywność.
W ten sposób stworzymy zdrowe środowisko sprzyjające naturalnemu rozwojowi młodego umysłu.
O negatywnym wpływie technologii na mózg i procesy uczenia się warto przeczytać w książkach:
– M. Spitzer „Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie
i swoje dzieci”
– M. Spitzer „Cyberchoroby”
– M. Desmurget „Teleogłupianie. O zgubnych skutkach oglądania telewizji (nie tylko przez dzieci)”
– G. Small, G. Vorgan “iMózg. Jak przetrwać technologiczną przemianę współczesnej umysłowości”
– R. Patzlaff „Zastygłe spojrzenie. Fizjologiczne skutki patrzenia na ekran
a rozwój dziecka”
Opracowała: Joanna Smoleń
Centrum Metody Krakowskiej – Serwis Logopedyczny – Wpływ wysokich technologii na rozwój dziecka